Van Gri. theos 'god' en phainomai 'ik verschijn'. Theophania was oorspronkelijk het feest van de verschijning van de zonnegod in de lente. In christelijke zin betekent de naam 'geboren op de dag van de verschijning van Christus' (6 januari). Heiligennaam: Theophanes Confessor ('de belijder'), geboren omstreeks 760 in Constantinopel, abt van een door hem gesticht klooster. Gestorven 817, kerkelijke feestdag: 12 maart. Een oude vrouwelijke vorm is Theophano (Theophanu), Byzantijnse keizerin, eerste vrouw van Leo VI; gestorven 893 of 894; kerkelijke feestdag: 16 december. Dezelfde naam werd gedragen door een Duitse keizerin, vrouw van Otto I, dochter van een Byzantijnse keizer, gestorven 991 in Nijmegen.